Na temat diety kobiety spodziewającej się dziecka istnieje wiele mitów, które nie mają wiele wspólnego z aktualnymi medycznymi wskazaniami. Zatrważające jest, jak wiele kobiet wciąż wierzy, iż wskazany jest kieliszek czerwonego wina do obiadu, nagłe rzucenie palenia w ciąży jest bardziej szkodliwe, niż kilka papierosów dziennie, czy też kobieta ciężarna powinna jeść dwa razy więcej, niż normalnie. Poniższy tekst omawia podstawowe zasady diety kobiety ciężarnej w kontekście prawidłowego rozwoju płodu.
Alkohol i papierosy
Naczelną zasadą żywieniową w ciąży jest bezwzględne odstawienie używek takich, jak alkohol oraz wyroby tytoniowe. Jeszcze niedawno kobiety nie zdawały sobie do końca sprawy, jak wielkie spustoszenie potrafią zdziałać substancje zawarte w tych produktach w organizmie nienarodzonego dziecka, niekiedy sami lekarze zachęcali je do picia czerwonego wina czy piwa od czasu, dla poprawy pracy nerek, czy samopoczucia. Picie alkoholu, podobnie, jak palenie tytoniu jest niebezpieczne na każdym etapie życia płodowego. Alkohol przenika przez łożysko, a ilość promili we krwi płodu jest identyczna jak u matki, co jest dla dziecka ogromnym zagrożeniem ze względu na jego niewielkie rozmiary. Dzieci, których matki piły w czasie ciąży, mogą mieć znacznie uszkodzony mózg (co niekiedy objawia się nawet po kilku latach, np. w wieku szkolnym), zdeformowaną twarz, nieuleczalnie chore narządy wewnętrzne (nerki, serce, wątrobę) i generalnie gorzej się rozwijają. Przyszła matka oraz jej środowisko (rodzina, znajomi, partner) muszą zapamiętać, że nie ma bezpiecznej dawki alkoholu w ciąży. Podobnie jest z tytoniem. Dym papierosowy, zawierający kilka tysięcy toksycznych substancji, które bez trudu dostają się do organizmu płodu, jest dla niego ogromnym zagrożeniem. Dzieci palących matek zwykle rodzą się mniejsze, niedotlenione, narażone na wolniejszy rozwój intelektualny oraz fizyczny, jak również liczne choroby, w tym serca, alergię i astmę. Równie groźne, jak palenie czynne, jest palenie bierne, co powinny wziąć pod uwagę palące osoby z otoczenia kobiety ciężarnej.
Zapotrzebowanie energetyczne
Nieprawdą jest, że kobieta przez cały okres ciąży powinna przyjmować podwójną ilość kalorii. Zapotrzebowanie energetyczne zwiększa się nieznacznie w czwartym miesiącu, co oznacza, iż organizmowi należy dostarczyć ok. 300 kalorii więcej, niż normalnie (przed ciążą). Nie należy jednak tego bagatelizować. Odchudzanie w ciąży jest stanowczo wzbronione, ponieważ każda dieta naraża organizm na braki w zasobach ważnych składników pokarmowych. Ważne jest, by dieta była odpowiednio zbilansowana i dostarczała wszelkich niezbędnych witamin, makro- i mikroelementów. Pod tym kątek należy planować posiłki, nie zaś pod kątem ilości kalorii, które często są ,,puste” i wpływają wyłącznie na znaczne zwiększenie masy ciała, co także może być na dłuższą metę szkodliwe dla płodu.
Węglowodany (cukry)
Te “dobre” dostarczają energii i odpowiadają za podtrzymywanie życiowych funkcji wszystkich organów. Dziecko potrzebuje ich do rozwoju zarówno mięśni, jak i mózgu. To właśnie węglowodany powinny stanowić 56-60 % składników przyjmowanych w diecie. Gdzie ich szukać? Pełnoziarniste pieczywo, makarony, ryż, kasze i inne produkty zbożowe są ich najlepszym źródłem. Zawierają także błonnik, który jest niezbędny do prawidłowego trawienia.
Białko
Białko to kolejny ważny składnik, bez którego prawidłowy rozwój płodu nie jest możliwy. To właśnie białko jest głównym budulcem wszystkich komórek i aby powstały, konieczne jest dostarczanie przez matkę białka w zbilansowanej diecie. Białko jest także potrzebne do budowania systemu odpornościowego dziecka, jak również transportu tlenu oraz regulacji gospodarki hormonalnej. Znajduje się przede wszystkim w mięsie, rybach, jajach i nabiale, ale także w roślinach strączkowych. Jeśli jesteś wegetarianką, zasięgnij porady lekarza lub dietetyka, w jaki sposób w tym szczególnym czasie, jakim jest ciąża, nie doprowadzić do niedoboru białka, gdyż skutki mogą być bardzo niebezpieczne, zarówno dla ciebie, jak i dziecka.
Tłuszcze
Wbrew pozorom, tłuszcze są potrzebne w diecie każdego człowieka i kobiecie ciężarnej absolutnie nie wolno z nich rezygnować np. w obawie o sylwetkę. Wystarczy wiedzieć, w jakich produktach odnajdziemy zdrowe nienasycone kwasy tłuszczowe, odpowiedzialne za rozwój mózgu, wchłanianie witamin oraz tworzenie rezerw energii. Są to głównie tłuszcze roślinne, jak oleje tłoczone na zimno oraz te zawarte w orzechach, jak również mające swoje źródło w rybach (zwłaszcza morskich). Przyszła matka powinna natomiast ograniczyć spożywanie tłuszczów zwierzęcych, takich jak masło, kiełbasa, smalec, słonina.
Mikroelementy
Żelazo, magnez, wapń, jod, cynk, witaminy- nazwy te wszystkim są świetnie znane, jednakże nie każdy zdaje sobie sprawę, że odgrywają kluczową rolę dla zdrowia. Prawidłowy rozwój płodu bez tych pierwiastków jest w zasadzie niemożliwy. Dlatego przyszła matka powinna zainteresować się tematyką odpowiednio zbilansowanej diety. Warto wiedzieć np., że magnez i żelazo wzajemnie się zwalczają, zatem jedzenie produktów bogatych w te składniki w tym samym czasie właściwie mija się z celem.
Aby przyswajać wszystkie potrzebne mikroelementy, należy zadbać o urozmaicenie diety. Warzywa, owoce, nabiał, chude mięso, ryby, orzechy i nasiona to produkty, które przyjmowane we właściwych ilościach oraz proporcjach są w stanie zaspokoić zapotrzebowanie na wszystkie ważne pierwiastki u rozwijającego się w łonie matki płodu. W niektórych przypadkach zalecana jest suplementacja (np. w przypadku niedokrwistości kobieta ciężarna może przyjmować preparaty z żelazem) jednak o niej zawsze powinien decydować lekarz prowadzący, nawet jeśli chodzi o pigułki dostępne bez recepty. Przedawkowanie któregoś ze składników może być także groźne, zarówno dla matki, jak i dla dziecka.