Ciąża mnoga polega na tym, że w macicy rozwija się jednocześnie więcej niż jedno dziecko. Najczęściej jest ich dwoje, rzadziej troje, pięcioraczki zaś czy sześcioraczki zdarzają się sporadycznie. Rekordem, jak do tej pory, jest urodzenie ośmiorga dzieci naraz, jednak odnotowano tylko kilka takich przypadków na całym świecie.
Bliźnięta jednojajowe i dwujajowe
Bliźnięta mogą być jednojajowe (jednozygotyczne), co wynika z wczesnego podziału jednej komórki jajowej zapłodnionej przez jeden plemnik, lub też dwujajowe (dwuzygotyczne), czyli pochodzące z dwóch różnych komórek jajowych zapłodnionych przez różne plemniki.
Jak dwie krople wody
Bliźnięta jednojajowe są zawsze identyczne (co za tym idzie, są oczywiście tej samej płci), gdyż ich komórki zawierają taki sam zestaw genów. Zygota powstała z zapłodnionego jaja dzieli się na kolejne komórki. Jeśli na bardzo wczesnym etapie podziałów rozdzielą się one na dwie grupy, z których każda zacznie rozwijać się oddzielnie, powstaną bliźnięta jednojajowe. Mogą one mieć osobne lub wspólne łożyska i worki owodniowe, zależnie od tego, w którym dniu po zapłodnieniu dokonał się podział. Jeśli dojdzie do niego przed siódmym dniem od zapłodnienia, oba płody mają osobne błony płodowe i łożyska, jeśli zaś dokona się między siódmym a dziesiątym dniem – łożysko jest wspólne., ale oba płody znajdują się w osobnych workach owodniowych. Podział po dziesiątym dniu zaowocuje wspólnym dla obu płodów worków owodniowych, a niekiedy również wspólną pępowiną, która rozwidla się na dwie oddzielne dopiero poza łożyskiem. Podział komórek zarodka na dwie grupy po 14 dniach od zapłodnienia prowadzi do powstania tzw. bliźniąt syjamskich. Nazywa się je też zroślakami, ale nie jest to prawidłowe określenie tej patologii, gdyż przyczyną częściowego złączenia ciał bliźniąt nie jest zrośnięcie, lecz niepełny podział. Przyczyny, dla których pojedyncza zygota zaczyna nagle rozwijać się „dwutorowo”, nie są nadal do końca poznane.
O przebiegu podziału komórek w ciąży pojedynczej można poczytać TUTAJ.
Rodzeństwo w jednej macicy
Bliźnięta dwujajowe powstają w wyniku wytworzenia przez jajniki dwóch komórek jajowych, a następnie zapłodnienia ich przez dwa różne plemniki. Są podobne do siebie tylko tak jak zwyczajne rodzeństwo, gdyż ich materiał genetyczny jest zupełnie inny, mogą więc być różnej płci. Zawsze maja osobne worki owodniowe i łożyska. Nadmierna produkcja komórek jajowych ma związek z zaburzeniami hormonalnymi, może też być wynikiem stymulowania owulacji przy leczeniu niepłodności. Wiele ciąż bliźniaczych powstaje w skutek zapłodnienia in vitro, gdy do macicy wszczepia się więcej zarodków w nadziei, że choć jeden z nich rozwinie się prawidłowo.
Coraz ich więcej
W ostatnich latach obserwuje się wzrost częstości ciąż mnogich. Jest to związane z leczeniem hormonalnym, późniejszym wiekiem matek, a także z postępami medycyny, dzięki którym ciążę mnogą można wcześniej wykryć i po zapewnieniu lepszej opieki medycznej dać dzieciom większą szansę na pomyślne narodziny.
Więcej znaczy bardziej ryzykownie
Natura stworzyła kobietę do rodzenia jednego dziecka naraz i dlatego ciąża mnoga niesie ze sobą większe ryzyko powikłań. Dotyczą one zarówno matki, jak i dzieci. Ich częstość sprawia, że ciąża mnoga jest uznawana przez lekarzy za ciążę podwyższonego ryzyka, otaczaną szczególną troską. W związku z tym wizyty u lekarza powinny być w tym przypadku częstsze, a opieka medyczna staranniejsza. Większe jest również zapotrzebowanie organizmu matki na ważne składniki odżywcze, takie jak białko, żelazo, wapń czy witaminy, gdyż dwoje dzieci potrzebuje więcej budulca niż jedno.
Powikłania występujące u matki
Jednym z najczęstszych powikłań jest szybszy i nadmierny przyrost wagi. Wiele matek bliźniąt osiąga już w szóstym miesiącu ciąży wagę spodziewaną około terminu porodu. Nierzadki jest przyrost ponad 30 kg w czasie całej ciąży. Nadciśnienie indukowane ciążą (gestoza) i jego poważne powikłania występują trzy razy częściej w ciąży mnogiej niż w pojedynczej. Powierzchnia łożyska (lub łożysk) jest również znacznie większa. Wzrasta wtedy ryzyko nieprawidłowego jego umiejscowienia, czyli tak zwanego łożyska przodującego, powodującego groźne krwawienia w ciąży. Trzy czwarte ciąż mnogich kończy się przed spodziewanym terminem porodu. Nadmiernie rozciągnięta macica osiąga granicę tolerancji i pojawiają się przedwczesne skurcze lub odpływanie płynu owodniowego. Podczas porodu , a także w połogu mogą wystąpić obfite krwawienia.
Zagrożenia dla dzieci
Najważniejszym zagrożeniem jest wcześniactwo, będące następstwem przedwczesnego porodu. Wcześniaki nie są wystarczająco dojrzałe do życia poza łonem matki, mają problemy z adaptacją, dotyczące oddychania, regulacji temperatury ciała, przyjmowania pokarmu itp. Są również dużo podatniejsze na wszelkiego rodzaju urazy i zakażenia. Inne powikłania grożą bardziej bliźniętom jednojajowym, zwłaszcza jeśli mają wspólne łożysko i znajdują się w jednym worku owodniowym. Zdarzają im się nieprawidłowe połączenia naczyń łożyska, sprawiające, że krew w większej ilości przepływa do jednego z dzieci, wskutek czego jedno staje się niedożywione, a drugie nadmiernie obciążone. Takie powikłanie zwane jest zespołem podkradania lub zespołem wymiany krwi płodowo-płodowej.
Dwa noworodki w jednym domu
Opieka nad dwójką noworodków stanowi wyzwanie dla całej rodziny. Karmienie piersią więcej niż jednego dziecka naraz jest oczywiście możliwe, aczkolwiek wymaga wiele zaangażowania i cierpliwości.